N. Yahuda Kralı Azarya (Uzziya), (14:21,22’den devam ediyor) (15:1-7)Azarya genelde iyi bir kraldı. Yaptığı hatalardan biri, putperest tapınma yerlerinin Yahuda’da sürdürülmesine izin vermesi oldu. Tapınakta, kâhinlerin itirazına rağmen buhur yakmak için kâhinin işine müdahale etme konusunda ısrar ettiğinde, cüzamla cezalandırıldı ve ölene kadar ayrı bir evde yaşamak zorunda kaldı (2Ta.26:16-21). Amos’un hizmeti bu dönemde sona erdi. O. İsrail Kralı Zekeriya (15:8-12)II.Yarovam’ın oğlu Zekeriya İsrail’de altı ay krallık yaptı (İ.Ö. 753-752). Ataları gibi Zekeriya da I.Yarovam’ın izinden yürüyerek Dan ve Beyteldeki altın buzağılara tapındı. Altı ay gibi kısa bir krallık döneminden sonra Şallum, Zekeriya’yı öldürdü. Bazı çevirilerde Zekeriya’nın, Yizreel Vadisi’ndeki Yivleam Kenti’nde öldürüldüğü yazılıdır. Yizreel Vadisi, Yehu’nun Ahazya’yı öldürdüğü yere yakındı (9:27). Ölümü Yehu hanedanını sona erdirdi. Zekeriya, Yehu’nun İsrail tahtında oturacağını vaat eden Tanrı’nın sözünü ettiği dördüncü kuşaktı (12. ayet; 10:30). Ö. İsrail Kralı Şallum (15:13-15)Yaveş oğlu Şallum İsrail’de bir ay krallık yaptı (İ.Ö. 752). Bu kral hakkında çok az bilgi verilmiştir. Krallığı, on oymak içindeki altı hanedanın tek krallığıydı. Şallum tahta suikast aracılığıyla geçti ve krallığı yine suikast nedeniyle bir ay sonra kaybetti. Menahem tarafından öldürüldü. P. İsrail Kralı Menahem (15:16-22)Gadi oğlu Menahem, İsrail’de on yıl krallık yaptı (İ.Ö. 752 – 742/741). Menahem, Fırat Irmağı kenarında bulunan Tirsa yakınlarındaki Tifsah Kenti’ni yağmaladı. Kent teslim olmayı reddettiğinde, hamile kadınlar dahil, halkı zalimce kılıçtan geçirdi. Bu dönemde Aram Krallığı gücünü yitirmişti ve Asur, İsrail’in baş düşmanı haline gelmişti. Menahem’in krallığı sırasında Asur Kralı Pûl (Tiglat-Pileser), İsrail’i istila etti. Menahem onu yatıştırmak için kendisine 34.5 ton gümüş verdi. Bunu, aynı zamanda Menahem’in belirsiz gücünü onaylaması amacıyla Pûl’un desteğini sağlamak için yaptı. İsrail Kralı bu parayı tüm varlıklı insanları vergiye bağlayarak topladı. Tüm zenginler adam başı yaklaşık 575 gram gümüş ödemekle yükümlü kılındılar (20. ayet). Bu rakam, o dönemde Asur’daki bir kölenin fiyatıydı. Menahem Asur boyunduruğuna isteyerek boyun eğdi, çünkü bunun kendi kişisel çıkarına uygun olduğunu düşünüyordu. Pûl adlı kralın genelde III.Tiglat-Pileser adlı kralla aynı kişi olduğu düşünülür (29. ayet). R. İsrail Kralı Pekahya (15:23-26)Menahem oğlu Pekahya İsrail’de iki yıl krallık yaptı (İ.Ö. 742/741 – 740-739). Bu kral hakkında tüm bildiğimiz, egemenliğinin kısa sürdüğü, kötü olduğu, Pekah ve Gilatlı elli adam tarafından öldürüldüğüdür. Krallığıyla birlikte İsrail’in yedinci hanedanı son buldu. İsrail kralları arasında zorla taç giymeyen krallardan ikisinin sonuncusuydu, ama bu taç çok geçmeden komutanlarından biri tarafından zorla elinden alındı. S. İsrail Kralı Pekah (15:27-31)Remalya oğlu Pekah İsrail’de yirmi yıl krallık yaptı (İ.Ö. 752 – 732/731). Pekah, öldürdüğü Pekahya’nın komutanıydı. Diğer ayetlerden öğrendiğimize göre, Yahuda’yı istila etmiş ve daha sonra Yahuda’ya karşı Aramlılar’ın desteğini sağlamıştı. Ama Yahuda Kralı Ahaz ona yardım etmesi için Asur’u çağırdı. Asur Kralı önce Aram Kralı Ressin’i öldürdü, sonra İsrail’e saldırdı. Şeria’nın doğusundaki 2,5 oymağı ve Celile bölgesini, halkı sürgüne götürerek fethetti. Bu, Asur esaretinin ilk aşamasıydı. Pekah’ın komutan olarak gücü Menahem’in (10 yıl) ve Pekahya’nın (2 yıl) gücüyle denkti. Asur tarafından desteklenen Hoşea, Pekah’a suikast düzenleyerek onu öldürdü ve İsrail tahtını ele geçirdi. Böylelikle İsrail’in sekizinci hanedanı sona ermiş oldu. Ş. Yahuda Kralı Yotam (15:32-38)Uzziya oğlu Yotam tam yirmi yıl İsrail’de krallık yaptı. Buna Uzziya’yla birlikte krallık yaptığı dört yıl da dahildir (İ.Ö. 750 – 732/731; 2Ta.27). Yotam, krallığının ilk döneminde krallığı babası Uzziya’yla, son döneminde ise Ahaz’la birlikte yönetti. Yotam’ın resmi krallığı on altı yıl sürdü. Her ne kadar putperest tapınma yerlerini ortadan kaldırmasa da Yotam, Yahuda kralları arasındaki iyi krallardan biriydi. Rab’bin tapınağının Yukarı Kapısı’nı onardı ve ülkedeki diğer bina projelerine maddi destek verdi. Ölümünden kısa bir süre önce, Resin ve Pekah Yahuda’ya saldırmak için birleştiler. Peygamber Mika, hizmetine Yotam’ın krallığı sırasında başladı. 2.Tarihler 27:6, Yotam’ı öven şu ifadelere yer verir: “Tanrısı RAB’bin önünde kararlı bir şekilde yürüyen Yotam giderek güçlendi.” Bu davranışı, Yarovam’ı izleyen İsrail krallarının davranışlarıyla tamamen zıttır. Yosefus, Yotam’ın tanrısayarlığından söz eder. 1 |
Kutsal Kitap
1 İsrail Kralı Yarovamın krallığının yirmi yedinci yılında Amatsya oğlu Azarya Yahuda Kralı oldu. |
1. Flavius Josephus, Matthew Henry’nin özetiyle, “2 Kings”, Matthew Henry’s Commentary, II:785.