15 - Hristiyan

N. Yahuda Kralı Azarya (Uzziya), (14:21,22’den devam ediyor) (15:1-7)

Azarya genelde iyi bir kraldı. Yaptığı hatalardan biri, putperest tapınma yerlerinin Yahuda’da sürdürülmesine izin vermesi oldu. Tapınakta, kâhinlerin itirazına rağmen buhur yakmak için kâhinin işine müdahale etme konusunda ısrar ettiğinde, cüzamla cezalandırıldı ve ölene kadar ayrı bir evde yaşamak zorunda kaldı (2Ta.26:16-21).

Amos’un hizmeti bu dönemde sona erdi.

O. İsrail Kralı Zekeriya (15:8-12)

II.Yarovam’ın oğlu Zekeriya İsrail’de altı ay krallık yaptı (İ.Ö. 753-752).

Ataları gibi Zekeriya da I.Yarovam’ın izinden yürüyerek Dan ve Beyteldeki altın buzağılara tapındı. Altı ay gibi kısa bir krallık döneminden sonra Şallum, Zekeriya’yı öldürdü. Bazı çevirilerde Zekeriya’nın, Yizreel Vadisi’ndeki Yivleam Kenti’nde öldürüldüğü yazılıdır. Yizreel Vadisi, Yehu’nun Ahazya’yı öldürdüğü yere yakındı (9:27). Ölümü Yehu hanedanını sona erdirdi. Zekeriya, Yehu’nun İsrail tahtında oturacağını vaat eden Tanrı’nın sözünü ettiği dördüncü kuşaktı (12. ayet; 10:30).

Ö. İsrail Kralı Şallum (15:13-15)

Yaveş oğlu Şallum İsrail’de bir ay krallık yaptı (İ.Ö. 752).

Bu kral hakkında çok az bilgi verilmiştir. Krallığı, on oymak içindeki altı hanedanın tek krallığıydı. Şallum tahta suikast aracılığıyla geçti ve krallığı yine suikast nedeniyle bir ay sonra kaybetti. Menahem tarafından öldürüldü.

P. İsrail Kralı Menahem (15:16-22)

Gadi oğlu Menahem, İsrail’de on yıl krallık yaptı (İ.Ö. 752 – 742/741).

Menahem, Fırat Irmağı kenarında bulunan Tirsa yakınlarındaki Tifsah Kenti’ni yağmaladı. Kent teslim olmayı reddettiğinde, hamile kadınlar dahil, halkı zalimce kılıçtan geçirdi.

Bu dönemde Aram Krallığı gücünü yitirmişti ve Asur, İsrail’in baş düşmanı haline gelmişti. Menahem’in krallığı sırasında Asur Kralı Pûl (Tiglat-Pileser), İsrail’i istila etti. Menahem onu yatıştırmak için kendisine 34.5 ton gümüş verdi. Bunu, aynı zamanda Menahem’in belirsiz gücünü onaylaması amacıyla Pûl’un desteğini sağlamak için yaptı. İsrail Kralı bu parayı tüm varlıklı insanları vergiye bağlayarak topladı. Tüm zenginler adam başı yaklaşık 575 gram gümüş ödemekle yükümlü kılındılar (20. ayet). Bu rakam, o dönemde Asur’daki bir kölenin fiyatıydı. Menahem Asur boyunduruğuna isteyerek boyun eğdi, çünkü bunun kendi kişisel çıkarına uygun olduğunu düşünüyordu. Pûl adlı kralın genelde III.Tiglat-Pileser adlı kralla aynı kişi olduğu düşünülür (29. ayet).

R. İsrail Kralı Pekahya (15:23-26)

Menahem oğlu Pekahya İsrail’de iki yıl krallık yaptı (İ.Ö. 742/741 – 740-739).

Bu kral hakkında tüm bildiğimiz, egemenliğinin kısa sürdüğü, kötü olduğu, Pekah ve Gilatlı elli adam tarafından öldürüldüğüdür. Krallığıyla birlikte İsrail’in yedinci hanedanı son buldu. İsrail kralları arasında zorla taç giymeyen krallardan ikisinin sonuncusuydu, ama bu taç çok geçmeden komutanlarından biri tarafından zorla elinden alındı.

S. İsrail Kralı Pekah (15:27-31)

Remalya oğlu Pekah İsrail’de yirmi yıl krallık yaptı (İ.Ö. 752 – 732/731).

Pekah, öldürdüğü Pekahya’nın komutanıydı. Diğer ayetlerden öğrendiğimize göre, Yahuda’yı istila etmiş ve daha sonra Yahuda’ya karşı Aramlılar’ın desteğini sağlamıştı. Ama Yahuda Kralı Ahaz ona yardım etmesi için Asur’u çağırdı. Asur Kralı önce Aram Kralı Ressin’i öldürdü, sonra İsrail’e saldırdı. Şeria’nın doğusundaki 2,5 oymağı ve Celile bölgesini, halkı sürgüne götürerek fethetti. Bu, Asur esaretinin ilk aşamasıydı. Pekah’ın komutan olarak gücü Menahem’in (10 yıl) ve Pekahya’nın (2 yıl) gücüyle denkti. Asur tarafından desteklenen Hoşea, Pekah’a suikast düzenleyerek onu öldürdü ve İsrail tahtını ele geçirdi. Böylelikle İsrail’in sekizinci hanedanı sona ermiş oldu.

Ş. Yahuda Kralı Yotam (15:32-38)

Uzziya oğlu Yotam tam yirmi yıl İsrail’de krallık yaptı. Buna Uzziya’yla birlikte krallık yaptığı dört yıl da dahildir (İ.Ö. 750 – 732/731; 2Ta.27).

Yotam, krallığının ilk döneminde krallığı babası Uzziya’yla, son döneminde ise Ahaz’la birlikte yönetti. Yotam’ın resmi krallığı on altı yıl sürdü. Her ne kadar putperest tapınma yerlerini ortadan kaldırmasa da Yotam, Yahuda kralları arasındaki iyi krallardan biriydi. Rab’bin tapınağının Yukarı Kapısı’nı onardı ve ülkedeki diğer bina projelerine maddi destek verdi. Ölümünden kısa bir süre önce, Resin ve Pekah Yahuda’ya saldırmak için birleştiler. Peygamber Mika, hizmetine Yotam’ın krallığı sırasında başladı.

2.Tarihler 27:6, Yotam’ı öven şu ifadelere yer verir: “Tanrısı RAB’bin önünde kararlı bir şekilde yürüyen Yotam giderek güçlendi.” Bu davranışı, Yarovam’ı izleyen İsrail krallarının davranışlarıyla tamamen zıttır.

Yosefus, Yotam’ın tanrısayarlığından söz eder. ¹

Kutsal Kitap

1 İsrail Kralı Yarovamın krallığının yirmi yedinci yılında Amatsya oğlu Azarya Yahuda Kralı oldu.
2 Azarya on altı yaşında kral oldu ve Yeruşalimde elli iki yıl krallık yaptı. Annesi Yeruşalimli Yekolyaydı.
3 Babası Amatsya gibi, Azarya da RABbin gözünde doğru olanı yaptı.
4 Ancak alışılagelen tapınma yerleri henüz kaldırılmamıştı ve halk oralarda hâlâ kurban kesip buhur yakıyordu.
5 RAB Kral Azaryayı cezalandırdı. Kral ölünceye kadar deri hastalığından kurtulamadı. Bu yüzden ayrı bir evde yaşadı. Sarayı ve ülke halkını oğlu Yotam yönetti.
6 Azaryanın krallığı dönemindeki öteki olaylar ve bütün yaptıkları Yahuda krallarının tarihinde yazılıdır.
7 Azarya ölüp atalarına kavuşunca, Davut Kentinde atalarının yanına gömüldü. Yerine oğlu Yotam kral oldu.
8 Yahuda Kralı Azaryanın krallığının otuz sekizinci yılında Yarovam oğlu Zekeriya Samiriyede İsrail Kralı oldu ve altı ay krallık yaptı.
9 Ataları gibi, RABbin gözünde kötü olanı yaptı ve Nevat oğlu Yarovamın İsraili sürüklediği günahlardan ayrılmadı.
10 Yaveş oğlu Şallum Zekeriyaya bir düzen kurdu; halkın önünde saldırıp onu öldürdü, yerine kendisi kral oldu.
11 Zekeriyanın krallığı dönemindeki öteki olaylar İsrail krallarının tarihinde yazılıdır.
12 Böylece RABbin Yehuya, ‹‹Senin soyun dört kuşak İsrail tahtında oturacak›› diye verdiği söz yerine gelmiş oldu.
13 Yahuda Kralı Azaryanın krallığının otuz dokuzuncu yılında Yaveş oğlu Şallum İsrail Kralı oldu ve Samiriyede bir ay krallık yaptı.
14 Gadi oğlu Menahem Tirsadan Samiriyeye gelip Yaveş oğlu Şalluma saldırdı. Onu öldürüp yerine kendisi kral oldu.
15 Şallumun krallığı dönemindeki öteki olaylar ve kurduğu düzen İsrail krallarının tarihinde yazılıdır.
16 O sırada Menahem, Tirsa Kentinden başlayarak, Tifsah Kentine ve çevresinde yaşayan herkese saldırdı. Çünkü kentin kapısını kendisine açmamışlardı. Herkesi öldürüp gebe kadınların karınlarını bile yardı.
17 Yahuda Kralı Azaryanın krallığının otuz dokuzuncu yılında Gadi oğlu Menahem İsrail Kralı oldu ve Samiriyede on yıl krallık yaptı.
18 RABbin gözünde kötü olanı yaptı ve yaşamı boyunca Nevat oğlu Yarovamın İsraili sürüklediği günahlardan ayrılmadı.
19 Asur Kralı Tiglat-Pileser İsraile saldırdı. Menahem, Tiglat-Pileserin desteğini sağlayıp krallığını güçlendirmek için, ona bin talant gümüş verdi.
20 İsraildeki bütün zenginleri adam başı elli şekel gümüş ödemekle yükümlü kılarak Asur Kralına verilen gümüşü karşıladı. Böylece Asur Kralı İsrail topraklarından çekilip ülkesine döndü. (Tiglat-Pileserin Babilce adı.)
21 Menahemin krallığı dönemindeki öteki olaylar ve bütün yaptıkları İsrail krallarının tarihinde yazılıdır.
22 Menahem ölüp atalarına kavuşunca, yerine oğlu Pekahya kral oldu.
23 Yahuda Kralı Azaryanın krallığının ellinci yılında Menahem oğlu Pekahya Samiriyede İsrail Kralı oldu ve iki yıl krallık yaptı.
24 Pekahya RABbin gözünde kötü olanı yaptı ve Nevat oğlu Yarovamın İsraili sürüklediği günahlardan ayrılmadı.
25 Komutanlarından biri olan Remalyanın oğlu Pekah kendisine düzen kurdu. Argov ve Aryenin işbirliğiyle yanına Gilatlı elli adam alarak Pekahyayı Samiriyedeki sarayın kalesinde öldürdü, yerine kendisi kral oldu.
26 Pekahyanın krallığı dönemindeki öteki olaylar ve bütün yaptıkları İsrail krallarının tarihinde yazılıdır.
27 Yahuda Kralı Azaryanın krallığının elli ikinci yılında Remalya oğlu Pekah Samiriyede İsrail Kralı oldu ve yirmi yıl krallık yaptı.
28 RABbin gözünde kötü olanı yaptı ve Nevat oğlu Yarovamın İsraili sürüklediği günahlardan ayrılmadı.
29 İsrail Kralı Pekahın krallığı sırasında, Asur Kralı Tiglat-Pileser İsrailin İyon, Avel-Beytmaaka, Yanoah, Kedeş, Hasor kentleriyle Gilat, Celile ve Naftali bölgelerini ele geçirerek halkı Asura sürdü.
30 Yahuda Kralı Azarya oğlu Yotamın krallığının yirminci yılında Ela oğlu Hoşea, Remalya oğlu Pekaha düzen kurdu ve onu öldürüp yerine kendisi kral oldu.
31 Pekahın krallığı dönemindeki öteki olaylar ve bütün yaptıkları İsrail krallarının tarihinde yazılıdır.
32 İsrail Kralı Remalya oğlu Pekahın krallığının ikinci yılında Azarya oğlu Yotam Yahuda Kralı oldu.
33 Yotam yirmi beş yaşında kral oldu ve Yeruşalimde on altı yıl krallık yaptı. Annesi Sadokun kızı Yeruşaydı.
34 Babası Azarya gibi, Yotam da RABbin gözünde doğru olanı yaptı.
35 Ancak alışılagelen tapınma yerleri henüz kaldırılmamıştı ve halk oralarda hâlâ kurban kesip buhur yakıyordu. Yotam RABbin Tapınağının Yukarı Kapısını onardı.
36 Yotamın krallığı dönemindeki öteki olaylar ve yaptıkları Yahuda krallarının tarihinde yazılıdır.
37 RAB işte o günlerde Aram Kralı Resinle İsrail Kralı Remalya oğlu Pekahı Yahuda üzerine göndermeye başladı.
38 Yotam ölüp atalarına kavuşunca, atası Davut’un Kenti’nde atalarının yanına gömüldü. Yerine oğlu Ahaz kral oldu.

1. Flavius Josephus, Matthew Henry’nin özetiyle, “2 Kings”, Matthew Henry’s Commentary, II:785.