YEREMYA

Yazar

William MacDonald

Bu kitap, Tanrı Sözü’nün zenginliğini açık ve kolay anlaşılır hale getirmek için hazırlanan bir Kutsal Kitap yorumudur. Samimi, saygılı, adanmış ve ilmi bir şekilde yazılmıştır. Kişisel tapınma zamanlarınızda ve grupça yapılan Kutsal Kitap çalışmalarınızda kullanmak için uygun bir seçenektir.

This is a Bible commentary that makes the riches of God’s Word clear and easy for you to understand. It is written in a warm, reverent, and devout and scholarly style. It is a good choice for your personal devotions and group Bible study.

© 1995 by William MacDonald, Believer’s Bible Commentary
Christian Missions in Many Lands, Inc.
PO Box 13, Spring Lake, NJ 07762
USA
— All Rights Reserved —

Giriş

“En etkileyici yanı… İsa Mesih’in Yeremya’yla birlikte halkın düşüncelerine sahip olmasıdır. Mesih, öğrencilerine ilk kez kendisiyle ilgili düşüncelerini sorduğunda, bazıları onu, İ.Ö. 7. yüzyılın önde gelen peygamberlik figürüyle özdeşleştirdiler. Acılar Adamı’nın aynı zamanda yüreği kırık peygamber olduğunu düşünmeleri çok da şaşırtıcı değildi. Çünkü hem Yeremya hem de Mesih, çağdaşları olan insanlar için yas tutup ağlamışlardır” (9:1 ve Luk.19:41 ile karşılaştırın). – R. K. Harrison

I. KUTSAL YAZILAR’DAKİ YERİ

Yeremya daha çok, “ağlayan peygamber” olarak tanınır. Yazılarının anahtar noktası budur, çünkü bunu ve ağlama nedenini hatırladığımızda, çağrısını anlamamız da mümkün olacaktır.

Bu peygamber, yüreğini ve kişiliğini Eski Antlaşma’daki diğer peygamberlerin tümünden daha iyi açıkladığı için, eşsizdir. ¹ Yeremya, doğası itibariyle duyarlı ve çekingendi. Ama Tanrı tarafından, kendi döneminde imandan dönenlere suçlarını açıklamaya çağrılmıştı. Dünya yönetimi için Babil, Mısır ve Asur arasında süregelen uluslararası gerginlik, Yahuda’nın Yoşiya’nın egemenliğindeki son canlanışından sonra İsrail’de ciddi ruhsal gerilime neden olmuştur. Tanrı’nın sözüyle yetişmiş inançlı kişilerin putperestliğe dönmeleri gibi, bu olaylar bize bugün Batı’daki Hıristiyanlık’ı anımsatır.

II. KİTABIN YAZARI

Kitap Yeremya tarafından yazıldı. Yeremya adı büyük olasılıkla, “Rab fırlatır” ya da “atar” anlamına gelir; belki de, Rab inşa ettiği için bu, temel atma anlamında da kullanılmış olabilir. Bir başka olası anlam ise “Rab’bin yücelttiği”dir. Yeremya, Peygamber Hilkiya’nın oğluydu; Hilkiya Anatot’lu bir kâhindi. Anatot, Benyamin’in memleketinde, Yeruşalim’e yaklaşık 5 km. uzaklıkta bir kentti.

Tanrı’ya sadık, konumlarını ve ekonomik güvencelerini, insanların duymayı arzulamadıkları bir bildiriyi vaaz etmek için tehlikeye atmaya hazır pek çok vaize yapıldığı gibi, Yeremya’ya da iftira atıldı ve düşmanları onun yalancı olduğunu düşündüler. Yeremya’nın kendisinin kâhinlik yaptığına ilişkin hiçbir kanıt yoktur.

III. TARİH

Yeremya, bütün kitabına serpiştirilmiş olan ve tarih sırasına göre düzenlenmiş birçok nota yer verir. Görevine yaklaşık İ.Ö. 627’de başladı (Yoşiya’nın 13’üncü yılı, 1:2). Yeremya’nın görevi, Sidkiya’nın 11’inci yılına kadar devam etti. Bu oldukça uzun bir süredir. Yahuda’nın son kırk yılında peygamberlik etti: Yeruşalim düştüğünde ve Yahudiler Babil’e götürülmek üzere sınır dışı edildiklerinde (İ.Ö. 586). ² Yeruşalim düştükten sonra, Yeremya vali Gedalyanın koruması altına girdi. Gedalya fanatikler tarafından öldürüldüğünde, peygamber bazı Yahudiler’le birlikte Mısır’a gitti ve hayatının sonuna kadar orada yaşadı. İ.Ö. 582’ye kadar görevini sürdürdüğü düşünülür. (40-44. bölümler).

Yeremya Kitabı’nı incelerken, önbildirilerin tarih sırasına göre verilmediklerini hatırlamamızda yarar var.

IV. ÖN OLAYLAR VE KONULAR

Yeremya Yahuda’daki görevine, İsrail’in kuzey krallığı Asurlular’ın eline geçtikten sonra başladı. Yahuda Krallığı sona ermeden birkaç yıl önce, peygamberliği zamanında, Asur, Mısır ve Babil birbirleriyle çekişiyordu. Tanrı’nın, Babil’in Yahuda’yı tutsak edeceğine ilişkin uyarısıyla, Yeremya Mısır’la yapılacak her tür birleşmeye karşı geldi. Asur, Yahuda’nın haraç ödemesini istedi, ama başkent Ninova korkunç bir kuşatmanın ardından yirmi yıl içinde çökmüştü. Mısır, Filistin’den geçerek kuzeye yürüdü ve Haran’a geldi; Kral Yoşiya öldürüldü (İ.Ö. 609). Mısır ordusunun başındaki Firavun Neko ve Asur’dan sağ kalanlar, rakipleri Nebukadnessar’la karşılaştılar; Nebukadnessar, ünlü Karkamış savaşında Yahuda’yı bozguna uğrattı. Yahuda böylece Babil’in eline geçmiş oldu. Neko, daha önce Yoşiya’nın yerine geçen Yehoahaz’ı tahttan indirmiş ve Mısır’ın gözüne girmek umuduyla Yehoyakim’i tahta geçirmişti. Nebukadnessar, Yahuda’nın bağımsızlığına yardımcı olması için Yehoyakim’e şans tanıyarak bir süre Yahuda’yla ilgilenmemişti. İ.Ö. 598’de Nebukadnessar Yeruşalim’e saldırdı. Başkaldıran Yehoyakim’in yerine geçen oğlu Yehoyakin’i esir aldı ve kralla birlikte halktan birçok kişi tutsak edildi. Nebukadnessar, tahta Sidkiya’yı geçirdi.

Babil’e karşı müttefik arayan, büyük olasılıkla Neko’nun yerine geçen firavun II. Psamtik’ti. Yeremya, Yahuda’nın bu konudaki yandaşlığına şiddetle karşı çıktı (28. bölüm) ve bunu önerenlerin sahte peygamberler olduğunu söyledi.

Sidkiya, Mısır entrikaları aracılığıyla, bu önderi Yeruşalim’i kuşatması için getirerek Babil’e verdiği sözü tutmadı. Bu, İ.Ö. 588’de gerçekleşti ve Mısır orduları kuşatmayı kaldırdı. Kuşatma çok geçmeden yeniden başladı. Yine de Yeremya’ya, Mısır’ı “kırılmış bir kamış” olarak görüp ona güvenilmeyeceği görünüşünde haklı olduğu gösterildi. Yeremya, yıkım ve tutsaklıkla ilgili önbildirilerinin yerine geldiğini gördüğünde kişisel olarak büyük üzüntü çekti.

Tanrı peygambere, Yahuda’nın günahlarının, halkı Babil tutsaklığı altına sokacağını ve yetmiş yıl sürgünde kalacaklarını açıkladı. Yeremya’nın hoşlanmadığı görevi, bunu halkına duyurmak ve onlara Babil gücüne boyun eğmelerini öğütlemekti. Onu kendilerini ele veren kişi olarak suçladılar ve öldürmek istediler.

Yeruşalim sonunda tamamen yabancı istilacıların eline düştüğünde, ülkede kalmasına izin verilenlerden biri de Yeremya’ydı. Halkın büyük bölümü Babil’e götürüldü. Yeremya geride kalanlara yardım için Mısır’a kaçmamalarını öğütledi, ama onlar bu öğüde kulak asmayarak peygamberi de birlikte sürüklediler. Peygamber orada öldü. Babil tutsaklığını önceden bildiren Yeremya aynı zamanda yetmiş yılın sonunda bu imparatorluğun yıkılacağını ve Yahudiler’in ülkelerine geri döneceklerini de önceden görmüştü.